مستربچ چیست؟
مستربچ چیست؟ مستربچ آمیزۀ غلیظی حاوی سه جزء پایه پلیمری، مواد شیمیایی افزودنی و عامل سازگارکنندۀ فعال به عنوان پخش کننده است. افزودنیهای مستربچ مقدار زیادی پودر رنگ (پیگمنت)، پرکننده های معدنی یا مواد شیمیایی هستند که به سه منظور مختلف شامل، تولید رنگ، بهبود خواص و یا کاهش قیمت تمام شده به پلیمر اضافه میشوند. پایه پلیمری مستربچ معمولا بایستی مشابه پلاستیک اصلی تزریقی باشد و شکل ظاهری آن، دانهای (گرانول) است.
مستربچ، یکی از محصولاتی است که در صنعت از محبوبیت بسیار زیادی برخوردار است. این محصول به دلیل مزایای فراوانی که دارد، بسیار مورد استفاده تولیدکنندگان قرار میگیرد؛ سهولت ذخیرهسازی، جابجایی و کاربری به دلیل شکل گرانولی آن، از مزایای مهمی است که این محصول را به یک ماده کاربردی تبدیل کردهاست. در این مقاله، به ابعاد مختلف این محصول پرداخته شدهاست و با معرفی انواع مستربچ، اجزای آن و روشهای تولید آغاز میشود و با بررسی مزایا، ویژگیهای مستربچ خوب و درصد استفاده از آن به پایان میرسد. اگر میخواهید همه چیز را درباره این محصول کاربردی بدانید، در این مقاله با ما همراه باشید.
پلیمرها در انواع صنایع از جمله صنعت بسته بندی، تولید لوله و اتصالات، سیم و کابل، لوازم خانگی، قطعات خودرو و ….. استفاده میگردند. بسته به کاربرد، باید نوع مناسبی از انواع مختلف پلیمر انتخاب شود. حتی اگر نوع پلیمر مناسب برای تولید یک محصول انتخاب شود باز هم نمیتواند تمام خواصی را که ما به آن نیاز داریم را در محصول نهایی ایجاد کند. بنابراین موادی به عنوان افزودنی، رنگ، پرکننده و تقویت کننده باید به پلیمر اضافه گردند تا بتوانند پلیمر مربوطه را برای کاربردهای مختلف آماده نمایند، به این ترکیب مستربچ می گویند. سپس در هنگام تولید قطعات، با توجه به نوع مستربچ، درصدی از این ماده را به محصول اضافه میکنند تا خواص مورد نظر را بدست آورند.
مستربچ یا کامپاند شامل پایه پلیمری و مواد شیمیایی میباشد. پایه پلیمر را بسته به نوع محصول نهایی و خواص مورد نظر انتخاب می کنند، مواد شیمیایی نیز به خواص بهینه مورد نیاز وابسته است به طوریکه اگر رنگ کردن قطعه مد نظرباشد از مواد شیمیایی رنگی معدنی یا آلی استفاده می کنند و یا اگر استحکام مد نظر باشد از تقویت کنندهها استفاده میکنند و همینطور بسته به نیاز خواص فرایندی و یا محصول از مواد شیمیایی مناسب استفاده میکنند. چند نوع از مستربچها در زیر آورده شده است:
- مستربچ رنگی
- مستربچ مشکی
- مستربچ سفید
- مستربچ لیز کننده
- مستربچ آنتی بلاک
- مستربچ آنتی استاتیک ( ضد الکتریسیته ساکن )
- مستربچ پایدار کننده در برابر اشعه ماوراء بنفش (UV stabilizer )
- مستربچ کمک فرآیند
- مستربچ آنتی اکسیدانت
- مستربچ ضد حریق
- مستربچ ضد مه گرفتگی ( ضد بخار)
- مستربچ تمیز کننده
- مستربچ شفاف کننده
- و . . .
انواع مستربچ
انواع مستربچها عبارتند از:
۱- مستربچ افزودنی
یکی از بهترین راهها برای ایجاد خواص فیزیکی و شیمیایی ویژه در محصول نهایی به شمار میرود و انواع مختلفی دارد:
مستربچ آنتی بلاک
این نوع از مستربچها در تولید فیلمهای پلیمری و برای کاهش چسبندگی سطوح فیلم به یکدیگر تا پیش از زمان مصرف به کار میرود.
مستربچ لیزکننده
برای از بین بردن مشکلاتی مانند اصطکاک بین دو قطعه و سختی جدا شدن لایهها از یکدیگر از مستربچ لیزکننده استفاده میکنند که باعث افزایش لغزندگی و کاهش چسبندگی سطح محصول میشود.
مستربچ پایدارکنندۀ نور UV
این نوع از مستربچها در پیشگیری از تخریب و رنگپریدگی محصولات پلیمری در معرض تابش اشعه ماوراء بنفش خوب عمل میکنند.
مستربچ روشن کننده نوری یا براق کننده PE
این مستربچ نور بیشتری را از خود عبور میدهد و برای براق کردن و رفع کدری محصول کاربرد دارد. مواد سفیدکنند پلیمر و مستربچ شفافکننده از نامهای دیگر این مستربچ هستند.
مستربچ صدفی
این مستربچ، بهترین انتخاب برای زمانی است که میخواهید یک ظاهر درخشان و صیقلی ایجاد کنید. مستربچ صدفی رنگ، پوشش براقی را به وجود میآورند.
سایر انواع مستربچ افزودنی
شفافکننده و هستهزا، آنتی استاتیک، آنتی اکسیدانت، ضد حریق، ضد مه، تمیزکننده، کنترل چسبندگی، حفره زا، ضد چسبندگی (Chill-roll Release)، خشککننده، کاغذی، تجزیهپذیر نوری، ضد میکروبی، ضد ضربه و ..
۲- مستربچ رنگی
افزودن مستربچهای رنگی راه مناسبی برا تولید قطعات رنگی پلاستیکی به شمار میرود. این مستربچها، مخلوطی پلاستیکی هستند که اجزای اصلی آنها عبارت است از:
رنگ دانهها شامل پیگمنتهای آلی و معدنی و دای
سازگارکننده (پخش کننده) که استفاده از آن هم باعث بهبود پخش پیگمنتها میشود و هم پایداری پلیمر را به همراه دارد.
پلیمر حامل که موجب یکنواختی توزیع پیگمنت و راحت تر شدن شکل دهی میشود.
۳- مستربچ پرکننده
از میان مستربچهای پرکننده میتوان به مستربچ کربنات کلسیم، مستربچ تالک، میکا و … اشاره کرد که موجب بهبود خواص مستربچ و کاهش قیمت آن میشوند.
مزایای استفاده از مستربچ
ااستفاده از مستربچها مزایایی را به دنبال دارد که از میان آنها میتوان به این موارد اشاره کرد:
- صرفهجویی در هزینه و زمان مخلوط کردن
- ایجاد امکان اضافه کردن افزودنیهایی که به صورت مستقیم نمیتوان به محصول افزود.
- جابه جایی و ذخیره سازی آسان
- کاهش مصرف پیگمنتها
- کاهش خطرات سلامتی به دلیل عدم پخش پیگمنتها در هوا
- بهبود پخش رنگ، افزودنیها و … در محصول نهایی
- مصرف مقدار کمتر پیگمنت یا افزودنی
- افزایش ثبات خواص و رنگ محصول
- شفافیت بالای محصول نهایی
- به صفر رساندن هزینههای مربوط به پاکسازی و تمیزکاری
- و…
فروش مستربچ
فروشندگان مختلفی اقدام به فروش مستربچها میکنند که در زمان خرید از آنها باید نکاتی را مدنظر قرار دهید. توجه کنید که مستربچ باید دارای مشخصات فنى مطلوب مانند درصد رطوبت، مقاومت انتقال سطح، دمای ذوب، شکل ظاهری و جلای مستربچ، مقاومت حرارتی سطح و … باشد و آن را باید از مراکز معتبر تهیه کنید.
درصد مناسب مستربچ
مقدار مستربچ مورد استفاده از زیر یک درصد تا بالای ۵۰ درصد متفاوت است و در تعیین درصد مصرف مستربچ باید به عوامل زیر توجه کنید:
- ضخامت فیلم تولیدی یا قطعه مورد نظر
- درصد و کیفیت افزودنی مورد استفاده
- میزان پوشش دهی یا غلظت مناسب محصول نهایی
دیگر مستربچ های افزودنی عبارتند از
ضد حریق،ضد مه گرفتگی،تمیز کننده، کنترل چسبندگی، حفره زا، ضد چسبندگی (Chill-roll Release)، خشک کننده، به تاخیراندازندۀ شعله، کاغذی (Paperlike)، صدفی رنگ (Pearlescent)، تجزیه پذیر نوری، ضد میکروبی، مقاوم به ضربه و فسفورسانس.