آشنایی با میکروپلاستیک ها
میکروپلاستیک را به‌نوعی می‌توان نتایج و مخرب مواد لاستیک بر سطح زمین نامید. معایب این محصول تولید دست بشر به‌مراتب بیشتر از فواید آن است و پلاستیک یکی از عوامل عمده آلودگی آب دریاها و اقیانوس‌ها محسوب می‌شود. حضور پلاستیک‌های ظروف پلاستیکی سالیانه جان گونه‌های نادری از حیوانات در حال انقراض را می‌گیرد. امروزه ۸ میلیون تن ضایعات پلاستیک به اقیانوس وارد می‌شود که ۲۵۰ هزار تن از این پلاستیک‌ها در حال حاضر در دریا شناور است، در حالی که بقیه این مواد با احتمال ته‌نشینی و شسته شدن بر ساحل رو به رو می‌شوند. البته برخلاف تصورات، تأثیرات دقیق میکرو پلاستیک‌ها بر موجودات زنده و محیط زیست تا حدود زیادی برای دانشمندان نامشخص است، اما با این وجود هنوز هم می‌توانیم راهی برای نجات گونه‌های نادر گیاهی و حیوانی پیدا کنیم. البته این دو دسته، تنها موارد مورد تهاجم میکرو پلاستیک‌ها نیستند و خود ما نیز تحت تأثیر مخرب این مواد هستیم.
عوارض جانبی میکروپلاستیک
یکی از مخرب‌ترین آسیب‌هایی که میکروپلاستیک‌ها که مستقیما به بدن انسان وارد می‌کنند، تحریک هورمون‌هایی است که می‌توانند به غدد سرطانی تبدیل شوند. فتالات‌ها نوعی مواد شیمیایی مورد استفاده در پلاستیک‌ها برای انعطاف‌پذیری هستند که رشد سلول‌های سرطانی سینه را افزایش می‌دهند. البته تحقیقات صورت گرفته بر روی این مواد تنها بخشی از معادله شیمیایی تولید پلاستیک هستند و خیلی نمی‌توان به آنها تکیه کرد. در مطالعات اخیری که تأثیر میکرو پلاستیک‌ها بر موش‌های آزمایشگاهی در آن مورد بررسی قرار گرفت نشان داد میکرو پلاستیک‌ها در کبد، کلیه و روده‌های موش‌ها انباشته می‌شوند و سطح مولکول‌های استرس اکسیداتیو را در کبد آنها بالا می‌برند. به این ترتیب، میکرو پارتیکل‌ها از قبیل میکرو پلاستیک‌ها از روده‌ها وارد خون شده و به‌طور بالقوه به ارگان‌های دیگر منتقل می‌شوند. این انتقالات می‌توانند آغاز فعالیت‌های شیمیایی باشند که می‌توانند جریان سرطان‌هایی چون لوکیمیا را نیز آغاز کنند.
یکی دیگر از موادی که در لیست پلاستیک‌های مورد مطالعه در مواد غذایی است فنول نام دارد و معمولا در بسته‌بندی‌های پلاستیکی یا ظروف نگهداری مواد غذایی پیدا می‌شود. این مواد به راحتی می‌تواند وارد مواد غذایی شود و آسیب‌های بسیاری نیز به ارگان‌های حیاتی بدن وارد کنند. این آسیب‌ها به‌اندازه‌ای مخرب هستند که برخی از شواهد نشان داده است در هورمون‌های تولید مثل، خصوصا در زنان اختلال ایجاد می‌کند. همچنین بر اساس آمارهای منتشر شده، در حال حاضر ۹۰ درصد مرجان‌های خلیج فارس از بین رفته‌اند و ذخایر ماهی‌های آن نیز به‌سرعت در حال کاهش است و خطر انقراض چندین گونه دریایی در این منطقه وجود دارد، البته که این خطر انقراض تنها به موارد جاندار منتهی نمی‌شود و برخی از گونه‌های گیاهی نیز در معرض خطر هستند.
به طور کلی، عمل خورشید، باد و امواج منجر به فرسایش پلاستیک در دریا شده و این قطعات پلاستیکی بسیار کوچک در نهایت ظاهر می شوند. ذرات ریز پلاستیکی (یا آغازگرها) که عمداً اضافه شده اند در تعداد زیادی از محصولات موجود در سراسر جهان استفاده می شود و طیف گسترده ای را پوشش می دهند مانند:
- کودها و سایر محصولات حفاظت از گیاه
- محصولات آرایشی (لوازم آرایش، اسکراب)
- مواد شوینده خانگی و صنعتی
- محصولات پاک کننده
- رنگ ها
آیا میکروپلاستیک ها بر سلامت بدن تأثیر منفی می گذارند؟
پلاستیک ها بدون شک بر محیط زیست دریایی تاثیر دارند با این حال، عواقب آن بر سلامت افراد نمی تواند چندان قطعی باشد، زیرا در حال حاضر داده هایی برای ارزیابی آن وجود ندارد.
در سال ۲۰۱۴، سازمان ایمنی مواد غذایی اروپا (EFSA) این نوع ذرات معلق را به عنوان “یک خطر بالقوه در حال ظهور” طبقه بندی کرد. با این حال، در همان مطالعه فقدان تجزیه و تحلیل و داده های علمی برای آگاهی از چگونگی تأثیر آنها بر سلامتی و ایجاد توصیه هایی برای عموم مردم آشکار شد.
در حال حاضر می دانیم که بدن ما ذرات بزرگتر از ۱۵۰ میکرون را جذب نمی کند و به نظر می رسد کوچکترین ذرات نیز جذب بسیار کمی دارند و از طرف دیگر، اگر ما در مورد نانوذرات (ذرات پلاستیکی بسیار کوچک) صحبت کنیم، ممکن است جذب بیشتری انجام شود به همین دلیل، مطالعه بیشتری لازم است تا بتوانیم با دقت نحوه جذب این ذرات توسط بدن و سمیت آنها را ارزیابی کنیم.
چگونه از ورود این مواد به غذاهای مورد استفاده خودداری نماییم؟
این مواد در بسیاری از منابع غذایی یافت می شوند اما بیشترین غلظت وجود این مواد به نظر می رسد در ماهی ها و یا صدف حلزونی باشد. با اینکه هنوز تاثیرات این مواد بر سلامتی انسان به طور واضح مشخص نیست لازم است غذاهایی که مصرف می کنید از کیفیت بالا و از منابع شناخته شده ای تامین گردند .
علاوه بر این همانطور که پیش از این نیز گفته شد میکروپلاستیک ها در بسته بندی مواد غذایی نیز وجود دارند و ممکن است به درون غذا نیز سرایت کنند. در نتیجه استفاده ی کمتر از ظروف پلاستیکی و بسته بندی هایی از این جنس می تواند میزان تولید میکروپلاستیک ها را کمتر سازد و برای محیط زیست نیز مفید واقع شود.
نکته آخر : یکی دیگر از استراتژی های موجود برای به حداقل رساندن آلودگی های ناشی از این مواد استفاده از میکروارگانیسم هایی است که می توانند پلیمر های میکروپلاستیک های مصنوعی را تجزیه نمایند. بسیاری از قارچ ها و باکتری ها قادر به تجزیه ی بیولوژیکی و از بین بردن مواد شیمیایی مانند پلی استایرن، پلی استر پلی اورتان و پلی اتیلن می باشند. چنین میکروارگانیسم هایی می توانند به آب های فاضلاب و سایر منابع آلوده ی موجود اضافه گردند تا آلودگی های ناشی میکروارگانیسم ها به حداقل برسد
